Yumurtlama Takibi(Ovulasyon İndüksiyonu)
Yumurtlama Takibi, Ovulasyon İndüksiyonu, Yumurta Takibi Tedavisi
Kısırlık tedavisinde eğer yumurtlama bozukluğuna bağlı bir problem var ise ilk tercih edilen ve en basit tedavi yöntemidir. Yumurtlama ile ilgili problemler kısırlık nedenlerinin önemli bir bölümünü oluşturur. Yumurtlama probleminin düzeltilmesi ile çiftler çocuk sahibi olabilmektedir. Adet düzensizlikleri yada hormon bozuklukları ovulasyonda bir problem olduğu hakkında bilgi verir.
Ancak ovulasyon (yumurtlama) olayının gerçekleşip gerçekleşmediği ancak hormon tetkiki, endometrial biyopsi ve ultrasonografi takibi ile anlaşılabilir. Burada önemli faktör hastanın tüplerinin açık ve sağlıklı olması, ayrıca eşinin sperm sayısının normal sınırlarda olması gerekmektedir. Yoksa başarı şansı oldukça düşüktür.
Yumurtlama Takibi Tedavisi (Ovulasyon İndüksiyonu) Nasıl Uygulanır?
Gerekli tahliller yapıldıktan ve transvaginal ultrasonografi muayenesinden sonra ovulasyon indüksiyonuna karar verilebilir. Bu şekilde hastanın yumurtasının gelişip gelişmediği ve yumurtanın ne zaman çatlayacağı tam olarak saptanabilir. Ovulasyon indüksiyonu çeşitli ilaçlarla yapılmaktadır. Bu amaçla Clomiphene citrate, HMG (Human menopozal gonadotropin), FSH verilebilir. Yumurtlamayı uyaran bu ilaçlardan hangisi hastaya uygunsa, gerekli dozda ve zamanda başlanır. Yumurtaların içinde bulunduğu kesecikler (follikül) belli bir büyüklüğe ulaşana kadar bu ilaçlara devam edilir ve ilaçlar kullanılırken ultrasonografi takibi ile hasta izlenir. Folliküller belirli bir büyüklüğe ulaşınca (18-20 mm civarında) çatlatma iğnesi (hCG) yapılır. Bundan sonra cinsel ilişki önerilir (timed coit). Cinsel ilişkinin sıklığı ve zamanı doktor tarafından belirlenir. Bu tedavi ile gebelik oluşmaz ise 3-4 ay kadar aynı şekilde tekrarlanabilir. Ancak gene gebelik oluşmuyorsa bir sonraki aşamaya geçilir. Genellikle bundan sonraki aşama “Aşılama” yani “İntrauterin İnseminasyon” (IUI) dur.
YUMURTLAMA GÜNÜNÜ TESPİT ETMENİN EN KOLAY YOLU
Adetleri düzenli olan kadınlarda yumurtlama, adet kanaması başlamadan yaklaşık 14 gün önce gerçekleşmektedir. Bu, yumurtlama gününü tespit etmenin en pratik yoludur. Bu hesapla adet dönemi 28 gün süren bir kadında yumurtlama adetin 14’üncü günü olur, adet kanamasının başladığı ilk günden sayarak 14’üncü güne denk gelir. Bu günden 2-3 gün önce başlayarak 1 hafta boyunda 2-3 günde bir cinsel ilişkide bulunmak hamile kalma şansını artıracaktır. Adetleri düzenli olarak 30 gün süren bir kadın adet kanamasının başladığı ilk günden başlayarak 16’ncı gün yumurtlama olacağını hesaplamalıdır. Adet kanamaları düzenli 35 günde bir olan kadınlarda yumurtlama günü yaklaşık olarak 21’nci güne denk gelecektir.
Yumurtlama Takibi Ve Tedavisi Kimlere Yapılır?
Yumurtlamanın olmadığı veya düzensiz olduğu kadınlarda kullanılabildiği gibi infertilite nedeni açıklanamayan hastalarda veya erkeğe ait nedenlerle ortaya çıkan durumlarda da kullanılabilir. Tedavi yönelimleri tanıya göre değişmektedir. Eğer bir erken menopoz mevcutsa durum farklılık arz etmektedir. Fazla kilolu olan hastalarda öncelikle kilo vermesi önerilir.
Yumurtlama Takibi Ve Tedavisi Ne Zaman Yapılır?
İnfertilitede ovulasyon indüksiyonu özellikle adetin 2-5. günü başlanan bir tedavi şeklidir.Tedavinin nasıl takip edileceği kullanılacak ilaca ve yapılacak işleme göre değişir.
Yumurtlama Takibi Ve Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?
Yumurtlama tedavisi ya da diğer adıyla ovulasyon indüksiyonunda kullanılan çok sayıda ilaç vardır. Temel amaç önceden problemli olan yumurtlamayı sağlamak, ovulasyonu düzenlemek ve sayısal olarak yumurtaların artması ile de gebelik şansını yükseltmektir.
Ovulasyon indüksiyonunda kullanılan ilaçlar; farklı dozlarda, farklı kombinasyonlarda diğer ilaçlarla birlikte ve değişen sürelerde kullanılır. Yumurtlama uyarıcı ilaçlar hormonal içerikli olup tablet formda olanlar (clomiphene, tamoxifen, bromocriptine, Letrozole..) ve iğne formunda olanlar (HMG veya FSH) mevcuttur.
Klomen Tedavisi Nedir?
Klomifen Sitrat Tablet (Klomen, Gonophene v.b):
Erkekte dölleme yeteneğinin normal olduğu kısırlık (infertilite) vakalarında kadında mevcut yumurtlama sorunlarının giderilmesi amacıyla klomifen sitrat kullanılır. Normal bir adet döngüsünde hipotalamustan GnRH (gonadotropin- serbestleştirici hormon) salgılanması, hipofizin FSH ve LH salgılamasına yol açarak follikül gelişmesini ve yumurtlamayı sağlar. GnRH salgılanmasına bağlı bir sorun nedeniyle yumurtlamanın (ovülasyonun) gerçekleşmediği kadınlarda hipotalamustan GnRH salgılanmasını başlatmak amacıyla klomifen sitrat kullanılabilir.
Klomifen sitratın (klomen) tedavi öncesinde ovülasyon meydana gelmeyen kadınların %75’inde yumurtlamayı sağladığı ve bunların %35′ inin gebe kaldığı bulunmuştur. Bu gebeliklerin çoğunda 1 bebek vardır; en çok %10′ u ikiz gebeliktir ve %1’den daha azı çoğul doğumla sonuçlanır. Klomifen sitrat ile yumurtalık uyarılması tedavisi genellikle 4 ya da 5 siklus kullanılır ve bu zamanda yumurtlama ve gebelik oluşmazsa başka bir tedavi seçeneği tercih edilir.
İleri derecede saflaştırılmış FSH:
İleri derecede saflaştırılmış FSH, bir gonadotropin olan FSH’nin ileri derecede saflaştırılmış bir preparatıdır. Gonadotropin, yumurtalıkları yumurta yapmak üzere uyaran hormondur. İleri derecede saflaştırılmış FSH, klomifen sitrat tedavisinden sonra gebe kalamayan kadınlarda folliküllerin gelişmesini sağlamak amacıyla kullanılır. Ayrıca normal olarak yumurtlayan ve tüp bebek yöntemi uygulanan kadınlarda çok sayıda follikülün gelişmesini sağlamak amacıyla da kullanılabilir.
Saflaştırılmış FSH:
Bir gonadotropin homonu olan FSH nin ileri derecede saflaştırılmış bir formudur. Gonadotropin yumurtalıkları yumurta yapmak üzere uyaran hormondur. Bu saf FSH içeren ilaçlar klomifen tedavisine cevap vermeyen hastalarda folliküllerin gelişmesini sağlamak amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca yumurtlaması normal olan kadınlarda yumurta sayısını arttırarak gebelik sağlamak amacı ile de uygulanmaktadır.
Koriyonik Gonadotropin (hCG):
Yumurtaları çatlatmak, ovulasyonu sağlamak için kullanılır. Koriyonik gonadotropin (hCG), aynen LH’nin yaptığı gibi follikülden yumurta salıverilmesini sağlar ve genellikle, son ileri derecede saflaştırılmış FSH, dozundan 24 saat sonra ovülasyonu (yumurtlamayı) uyarmak amacıyla kullanılır. Bu tedavi sırasında çift, hCG verildiği günden önce başlamak üzere doktorun tavsiye ettiği sıklıkta cinsel ilişkide bulunmalıdır. Aşılama (İnseminasyon) yöntemi öncesi de benzer şekilde hCG kullanılır.
Yumurtlama Günü Hesaplama Yöntemleri
Birçok yumurtlama günü hesaplama yöntemi vardır. Bunları kısaca sayacak olursak;
- Takvim yöntemi,
- Transvajinal ultrasonografi,
- İdrarda luteinize edici hormon (idrar LH) tespiti,
- Kanda progesteron tespiti,
- Bazal vücut ısısı izleme,
- Servikal mukus inceleme,
- Tükürük eğreltiotu analizi.
Yumurta Takibi Yaptıranlarda Hamile Kalma Oranı
Yumurta takibinde foliküllerin gelişmesi durumu ilaç tedavisine göre değişkenlik gösterir. Bu gelişime bağlı olarak aşılama ya da tüp bebek işlemlerine geçiş yapılır.
- Yumurtanın ömrü 24 saattir.
- 24 saat içerisinde sperm yumurtayı bulup döllemek zorundadır aksi takdirde gebelik şansı bir sonraki aya sarkar.
- Çikolata kisti gibi durumlar kadında hamilelik durumunu olumsuz etkiler.
- Yumurta takibi aşılama ve tüp bebek işlemlerinde önemlidir.
Hamileliğin gerçekleşmesi için hareketli sperm, olgunlaşmış yumurta, açık tüpler ve rahim zarı olması gereklidir. Sperm örnekleri öncelikle analiz edilir, hareketliliği ve sayısı tespiti yapılır. Yeterli olduğuna kanaat getirilirse değerlendirmeye alınır. Kemoterapi ya da ışın tedavisi gibi kanser mücadelesinde olan kadınlarda yumurtalık rezervleri azalmaya başlar. Çikolata kisti gibi problemleri olan kadınlarda yumurtalık rezervleri azalır. Yumurtlama takibi adet düzensizliği olan kadınlarda, ne zaman yumurtladığını bilinmeyen kadınlarda, düzenli ilişkide bulunmayan çiftlerde, kısırlık tedavilerinde yapılır. Yumurta bozukluğu sebepleri arasında stres ve bilinmeyen hastalıklar etkilidir. Bunda en çok rastlanılanı ise polikistik over hastalığıdır. Bu hastalığı yaşayan kadınlarda adet kanamaları seyrek olur, yumurtlama belirsizliği vardır, aşırı tüylenme mevcuttur.